Art. 23 k.c. określa katalog dóbr osobistych podlegających ochronie.
Do dóbr tych należą: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Art. 23 k.c. zawsze należy rozpatrywać razem z art. 24 k.c., określającym w jakim przypadku mogą być zastosowane określone środki ochrony.
Ochronę dóbr osobistych zapewnia art. 24 k.c. Ochrona ta przysługuje nie tylko osobom fizycznym, w tym prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą lub działalność prowadzoną w ramach spółki cywilnej, ale również osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółka jawna, partnerska czy komandytowa).
Według przywołanego art. 24 § 1 k.c. ten, którego dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Natomiast jeżeli naruszenie zastało już dokonane uprawniony może ubiegać się o usunięcie skutków naruszenia.
Należy wskazać, iż naruszenie dóbr osobistych może mieć charakter publiczny tzn. gdy zachowanie stanowiące naruszenie jest kierowane i może zostać odebrane przez nieokreślony krąg adresatów, jak i charakter indywidualny, gdy zachowanie stanowiące naruszenie skierowane jest do określonego, ograniczonego kręgu adresatów (np. pismo do organów administracji). Charakter zachowania nie determinuje, więc tego, czy stanowi ono naruszenie danego dobra osobistego, ale wpływa na stopień dolegliwości dla poszkodowanego i konsekwencje dla naruszającego. Co do zasady, dolegliwość będzie większa, gdy naruszenie dobra osobistego ma charakter publiczny i może być znane nieograniczonemu i nieokreślonemu kręgowi odbiorców. Jeśli chodzi o konsekwencje, to te również są adekwatne do charakteru naruszenia, a mianowicie usunięcie skutków naruszenia powinno nastąpić na taką skalę na jaką nastąpiło samo naruszenie (np. bezprawne obrażenie kogoś na łamach prasy o zasięgu ogólnopolskim – usunięcie skutków naruszenia mogłoby nastąpić w formie opublikowania określonej treści przeprosin w tym samym czasopiśmie).
Należy rozważyć, czy w każdym stanie faktycznym, w świetle art. 24 k.c. w zw. z art. 43 k.c. naruszono dobro osobiste osoby prawnej w postaci dobrego imienia (renomy). Naruszenie tego dobra najczęściej będzie polegało na rozpowszechnianiu wiadomości określonej treści, które stanowią zarzut pod adresem przedsiębiorcy lub również rozpowszechnienie negatywnej oceny działalności osoby prawnej. Na marginesie, należy pamiętać, iż sprawcami naruszenia dóbr osobistych przedsiębiorcy mogą być również konsumenci np. poprzez krytykę niezgodną z rzeczywistością, wykorzystującą pojęcia obraźliwe, która dotyczyć może samego przedsiębiorcy, jak i jego produktu, czy pracowników.
Zasadniczo o tym, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego osoby prawnej, decydować będzie reakcja opinii publicznej, która kształtuje się na podstawie informacji i ocen takiej osoby, przy czym tę reakcję należy ocenić w kategoriach obiektywnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r. III CK 622/2004 niepubl.). Nie każdy jednak przypadek naruszenia dóbr osobistych osoby prawnej wymaga ustalenia, że naruszenie to spowodowało określoną reakcję społeczną, w szczególności w postaci trwałej utraty dobrego imienia (renomy) u kontrahentów. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 marca 2005 r. I CK 639/2004 niepubl., wskazał, iż kryterium reakcji społecznej jest pomocne, ale nie oznacza, że w każdym wypadku istnieje obowiązek posłużenia się nim i osoba, której dobra zostały naruszone, ma obowiązek wykazania, że taka reakcja była. Wystarczające jest ustalenie, że określona wypowiedź taką reakcję mogła wywołać. Właśnie taka sytuacja tj. niemożności zbadania reakcji społecznej zachodzić będzie w wypadku przesłania wypowiedzi zawierającej nieprawdziwe treści do organów administracyjnych, samorządowych lub korporacyjnych. Wówczas z natury rzeczy krąg odbiorców jest określony i wąski, a zatem trudno go będzie utożsamiać z opinią publiczną.
Do środków ochrony dóbr osobistych należą zarówno środki niemajątkowe, jak również majątkowe. Do środków niemajątkowych można zaliczyć: roszczenie o zaniechanie, roszczenie o usunięcie skutków naruszenia, a także powództwo o ustalenie. Natomiast do środków majątkowych zaliczamy: roszczenie o zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, roszczenie o odszkodowanie za szkodę majątkową oraz roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Art. 24 k.c. stanowi, że powyższe sposoby ochrony dóbr nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach. Chodzi tu szczególnie o prawo autorskie oraz prawo wynalazcze.
Istotne jest by zarzuty kierowane pod adresem osoby prawnej obiektywnie godziły w jej renomę, są to bowiem zarzuty działań bezprawnych, a dla utrzymania konkurencyjności na rynku, jak i celem uzyskiwania zamówień publicznych zaufanie, wiarygodność, renoma i wizerunek podmiotu gospodarczego stanowią kluczowy element powodzenia realizacji jego zadań.
