Gwarancja a rękojmia – różnice

Zarówno gwarancja oraz rękojmia są instytucjami prawa cywilnego, których zadaniem jest ochrona praw kupującego. Określają one katalog uprawnień nabywcy w przypadku, gdy rzecz sprzedana ma wady fizyczne lub prawne bądź też nie ma ona właściwości wskazanych przez sprzedającego. Wskazują one również odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi oraz z tytułu gwarancji. Dodać trzeba, że są one regulowane przez przepisy Kodeksu cywilnego.

Z niniejszego wpisu dowiesz się czym są gwarancja oraz rękojmia oraz jakie są pomiędzy nimi różnice pod względem prawnym.

Rękojmia

Co to jest rękojmia?

Rękojmia polega na tym, iż sprzedawca ponosi odpowiedzialność prawną względem kupującego, z tytułu wady fizycznej lub prawnej rzeczy sprzedanej.

Musisz wiedzieć, ze odpowiedzialność tego rodzaju powstaje z mocy samego prawa, a więc niejako automatycznie, w związku z czym nie jest do tego konieczne wykonywanie żadnych innych czynności.

Wada fizyczna

Wada fizyczna rzeczy sprzedanej polega na jej niezgodności z umową.

W szczególności może to mieć miejsce, gdy:

  • nie ma ona właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel, jaki został oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
  • nie ma ona właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
  • nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
  • została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Zaznaczyć trzeba, że jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.

Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą ponosi on odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Wada prawna

Wada prawna rzeczy sprzedanej występuje, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona ustanowionym na jej rzecz, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za jego istnienie.

Jaki jest zakres uprawnień kupującego z tytułu rękojmi? 

Katalog uprawnień kupującego, który stwierdzi ponad wszelką wątpliwość, że nabyta przez niego  rzecz ma wady, jest bardzo szeroki i sprowadza się do następujących możliwości:

  • jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy i dokonaniu zwrotu towaru, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie, a więc ją naprawi. Ograniczenie to jednak nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo nie uczynił on zadość obowiązkom wynikającym z tej normy prawnej,
  • jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast tego domagać się usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. 

Oceniając, czy zachodzi wspomniana wyżej nadmierność kosztów, wziąć trzeba pod uwagę wzajemny stosunek wartości rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także  niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia jego słusznych roszczeń w tym zakresie. Sama obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy, która jest jej pozbawiona.

Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady, przy czym sprzedawca jest obowiązany uczynić to w rozsądnym czasie i bez nadmiernych dla niego niedogodności.

Od powyższej zasady istnieje jeden wyjątek, a mianowicie sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób przez niego wybrany jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem, wymagałoby to nadmiernych kosztów. 

Reasumując – w ramach reklamowania zakupionego towaru, kupujący może domagać się od zbywcy:

  • usunięcia wady, a więc bezpłatnej naprawy towaru,
  • wymiany rzeczy na wolną od wad, czyli wymiany towaru na nowy,
  • obniżenia ceny, a tym samym zapłaty mniejszej ilości pieniędzy,

bądź też

  • odstąpić od umowy, co polegać będzie na dokonaniu zwrotu towaru za jednoczesnym zwrotem przez sprzedawcę uiszczonej przez niego ceny.

Musisz wiedzieć, że to klient dokonuje całkowicie swobodnie wyboru, które uprawnienie ze wskazanego powyżej katalogu wykorzysta, zaś jego decyzja w tym przedmiocie jest wiążąca dla sprzedawcy.

Jeśli jednak okaże się, że naprawa lub wymiana rzeczy jest niemożliwa lub zbyt kosztowna, wówczas dopuszczalne jest jedynie odstąpienie od zawartej umowy. Jednakże, kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada rzeczy sprzedanej jest nieistotna, przy czym przyjmuje się, iż wada istotna uniemożliwia, bądź znacząco utrudnia korzystanie z rzeczy w sposób zgodny z jej przeznaczeniem. 

Podkreślić trzeba, ze co do zasady sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Kiedy nie można reklamować towaru?

Powinieneś wiedzieć, że kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna. Pojęcie to nie jest uregulowane wprost w przepisach obowiązującego prawa, jednak zarówno doktryna prawnicza, jak i ustalone orzecznictwo sądowe precyzyjnie wskazują jak należy je rozumieć. 

Otóż powszechnie przyjęte jest, iż wada istotna uniemożliwia, bądź znacząco utrudnia korzystanie z rzeczy w sposób zgodny z jej przeznaczeniem. Wada istotna może być zarówno wadą, której usunięcie nie jest możliwe, jak i nadającą się do usunięcia. 

Zgodnie z jednym z wyroków Sądu Okręgowego w Słupsku „wada jest istotna, jeśli towar nie odpowiada powszechnym, rozsądnym i uzasadnionym oczekiwaniom konsumenta budowanym na podstawie umowy, obejmującej ewentualnie indywidualnie uzgodnione, szczególne przeznaczenie towaru lub na podstawie zwykłego przeznaczenia i właściwości tego rodzaju towaru lub też zapewnień ( reklamy ) producenta, importera lub sprzedawcy, co do cech i właściwości towaru. Oceniając, czy wada jest istotna należy także brać pod uwagę tak funkcjonalność i użyteczność towaru, jak i jego wady estetyczne, jeśli wynikają ze szczególnego lub zwykłego przeznaczenia towaru. Natomiast prawo konsumenta do odstąpienia od umowy musi być wykluczone, jeśli świadczenie sprzedawcy, chociaż wadliwe znacznie zaspokaja interes konsumenta. Wówczas wadę towaru należy uznać za nieistotną, tym samym konsumentowi nie przysługuje możliwość odstąpienia od umowy”.

Jakie są obowiązki kupującego?

Kupujący, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, jest obowiązany na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie sprzedaży, a gdy go w niej nie określono – do miejsca, w którym rzecz została wydana kupującemu. Jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy lub sposób jej zamontowania, wykonanie takiego obowiązku byłoby nadmiernie utrudnione, kupujący musi udostępnić rzecz sprzedawcy w miejscu, w którym się ona znajduje. Te same zasady stosuje się do zwrotu rzeczy w razie odstąpienia przez nabywcę od umowy i wymiany rzeczy na wolną od wad.

Podkreślić trzeba, że żądanie nabywcy w zakresie zgłoszonej reklamacji musi być wyrażone jasno i precyzyjnie, najlepiej na piśmie, choć dopuszczalna jest również w tym zakresie korespondencja elektroniczna.

W przypadku, gdy tylko niektóre ze sprzedanych rzeczy są wadliwe i możliwe jest ich odłączenie od towarów, które nie są dotknięte ułomnościami, bez szkody dla obu stron, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy zawierających wady.

Jakie są obowiązki sprzedawcy?

Sprzedawca zobowiązany jest ustosunkować się do zgłoszonej przez kupującego reklamacji zakupionego towaru w terminie nie dłuższym niż 14 dni. Jeśli z jego strony doszło do naruszenia tego czasookresu, wówczas uważa się, że uznał on żądania nabywcy za w pełni uzasadnione.

Podkreślić trzeba, że co do zasady koszty wymiany lub naprawy skutecznie zareklamowanych przez nabywcę rzeczy ponosi sprzedawca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego ich zamontowania i uruchomienia.

Zgodnie z obowiązującym prawem, sprzedawca obowiązany jest przyjąć od kupującego rzecz wadliwą w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy, zaś jeśli dopuszcza się on zwłoki z odebraniem rzeczy, nabywca jest uprawniony do jej odesłania na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy.

Jakie są terminy związane z postępowaniem reklamacyjnym?

Prawo kupującego do dochodzenia roszczeń z tytułu reklamacji zakupionego towaru jest ograniczone czasowo.

Zaznaczyć trzeba, że sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeśli jednak nabywcą jest konsument, a przedmiot sprzedaży to używana rzecz ruchoma, wówczas odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bądź osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem wskazanych terminów: dwu i pięcio letniego. 

Przypomnieć należy, że przedawnienie roszczenia oznacza, że wprawdzie uprawnienia z tytułu rękojmi nadal przysługują kupującemu, jednak kupujący może uchylić się od ich spełnienia, chyba że wyraźnie zrzeknie się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Ważne jest, że upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

Co to jest gwarancja?

Gwarancja określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości, o których istnieniu on zapewniał. Jej udzielenie następuje poprzez złożenie przez gwaranta oświadczenia gwarancyjnego, które co ciekawe, może zostać złożone również w formie reklamy. 

Podkreślenia wymaga fakt, iż gwarancja jest udzielana przez producenta całkowicie dobrowolnie, zazwyczaj wraz z wydaniem towaru. Oznacza to, że nie ma obowiązku prawnego w tym zakresie, a gwarancja może zostać ustanowiona lub też nie.

Co to jest dokument gwarancyjny?

Gwarancja na ogół przybiera postać pisemnego dokumentu. Może ona zostać utrwalona także na innym trwałym nośniku (np. płycie CD). 

Dokument gwarancyjny powinien zawierać podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień z gwarancji, w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady, a także stwierdzenie, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Jaki jest zakres odpowiedzialności gwaranta?

Gwarantem jest podmiot udzielający gwarancji, którym może być w szczególności producent, dystrybutor, importer lub sprzedawca rzeczy.

Jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z jej tytułu obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy.

Obowiązki gwaranta, określone w dokumencie gwarancyjnym, mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług.

Jeżeli jednak została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant na podstawie gwarancji jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym.

Gwarancja na udzielony produkt nie ogranicza praw konsumenta do dochodzenia roszczeń z tytuły rękojmi za wady fizyczne rzeczy. 

Jaki jest termin trwania gwarancji?

Jeżeli w dokumencie gwarancyjnym nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Gwarancja a rękojmia

Podkreślenia wymaga fakt, iż kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji, zaś wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Są to więc instytucje całkowicie od siebie niezależne. 

Jednakże w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z tytułu gwarancji, bieg terminu do skorzystania z postępowania reklamacyjnego ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie. 

Jak stanowi jeden z wyroków Sądu Najwyższego „(…) kumulatywny zbieg uprawnień z rękojmi i gwarancji sprowadza się do możliwości dokonania przez kupującego wyboru jednego z dwóch reżimów odpowiedzialności sprzedawcy (gwaranta) z tytułu wystąpienia określonej wady fizycznej rzeczy. Dokonany wybór wiąże w odniesieniu do tej wady do końca jej istnienia i powoduje zawieszenie roszczeń wynikających z drugiej podstawy odpowiedzialności. Roszczenia te stają się bezprzedmiotowe z chwilą zaspokojenia roszczenia wybranego. Jeśli natomiast nie zostało ono zaspokojone, kupujący może pozostać przy roszczeniach wybranej podstawy odpowiedzialności albo sięgnąć po roszczenia wynikające z drugiego reżimu odpowiedzialności. Jeśli zatem kupujący w odniesieniu do stwierdzonej wady żąda naprawy rzeczy w oparciu o udzieloną gwarancję, to wybór ten wiąże w tym znaczeniu, że dopiero niezrealizowanie tego żądania przez sprzedawcę (gwaranta) w odpowiednim terminie, otwiera uprawnionemu drogę do skorzystania z rękojmi albo do dochodzenia dalszych uprawnień z gwarancji. Natomiast skuteczne zrealizowanie przez gwaranta zgłoszonego żądania naprawy rzeczy i usunięcie wady w stosownym terminie sprawia, że przywrócona zostaje konieczna ekwiwalentność świadczeń i inne roszczenia zarówno z gwarancji jak i rękojmi stają się, w odniesieniu do tej wady, bezprzedmiotowe”.

Jakie są różnice pomiędzy reklamacją a gwarancją?

Różnice pomiędzy reklamacją a gwarancją sprowadzają się do następujących elementów:

  • reklamacja wynika z przepisów samego prawa, powstaje więc ona bezpośrednio na ich podstawie, zaś gwarancja jest całkowicie dobrowolna i jej udzielenie zależy od woli gwaranta. Z tego powodu przybiera ona postać odrębnego dokumentu gwarancyjnego,
  • rękojmia wynika z wad fizycznych bądź prawnych rzeczy sprzedanej, zaś gwarancja dotyczy jedynie sytuacji, gdy zachodzi niezgodność towaru z zapewnieniami gwaranta,
  • czas trwania obydwu tych instytucji jest różny. Rękojmia jest co do zasady udzielana na okres dwóch lat, zaś długość gwarancji zależy od gwaranta. Wprawdzie ustawodawca wskazuje okres dwóch lat, jednak może on być krótszy i obejmować na przykład jeden rok lub dłuższy i rozciągać się na przykład na pięć lat lub nawet na okres dożywotni,
  •  zakres uprawnień kupującego jest różny. Podczas gdy złożenie reklamacji może polegać na zgłoszeniu żądań ściśle wskazanych w przepisach Kodeksu cywilnego, to w przypadku gwarancji, jej warunki określa gwarant, przy czym mogą one być tożsame z tymi, które zapewnia rękojmia, bądź też zupełnie inne.

W myśl orzeczenia Sądu Najwyższego „Wskazać należy, że rękojmia zapewnia minimum ochrony interesów kupującego, a gwarancja jakości nie jest jej modyfikacją, lecz odrębną, dodatkową formą zabezpieczenia interesów kupującego, nie podlega więc ograniczeniom przewidzianym dla rękojmi. Gwarancji udziela sam gwarant, decydując o tym, w jakim zakresie chce przejąć ryzyko ponad albo obok tego, co przewiduje rękojmia. Treść stosunku gwarancji jest kształtowana przez umowę. Wręczenie dokumentu gwarancyjnego i jego przyjęcie przez nabywcę powoduje powstanie stosunku obligacyjnego pomiędzy wystawcą tego dokumentu i nabywcą rzeczy. W sytuacji, w której wręczający dokument gwarancyjny sprzedawca nie jest jego wystawcą, pełni on rolę jedynie posłańca, chyba że jest przedstawicielem gwaranta”.

Reasumując – formą bardziej korzystną z punktu widzenia prawnego dla kupującego jest rękojmia. Wynika to z faktu, iż jej warunki określane są wprost przez przepisy Kodeksu cywilnego, a nie przez gwaranta. Tym samym, sprzedający nie może zgodnie ze swoją wolą zmieniać zasad na jakich nastąpi rozpatrzenie reklamacji. Wybór rękojmi daje więc większe możliwości dochodzenia roszczeń od sprzedawcy danego towaru.  

Powiązane posty